maandag 13 april 2009

Pasen in Tsjechië

Onze buurjongen zit zijn vriendin achterna met een zweepje, gemaakt van jonge wilgentakken. Ze probeert hem eerst giechelend te ontwijken, maar geeft zich al snel over aan de afranseling. Terwijl hij zijn geliefde een aantal speelse tikken op haar billen geeft, dreunt hij routineus de pomlázka-mantra op:

Hody, hody, doprovody
Dejte vejce malovaný
Nedáte-li malovaný,
Dejte aspon bílý
Slepicka vám snese za kamna jiný

Feest, feest, wij komen langs
Geef ons een ei, een beschilderd ei
Heb je geen beschilderde,
Geef dan een witte
De kip zal andere voor je leggen

Als dank voor de zweepslagen geeft ze haar vriend een paasei en versiert ze zijn zweepje met een lang, kleurig lint. Niet alleen zij is de pineut, ook haar moeder, schoonmoeder, schoonzus en haar nichtje moeten eraan geloven. Bijna alle mannen en jongens in het dorp hebben het op de ochtend van Paasmaandag voorzien op vrouwelijke achterwerken. Met hun soms wel twee meter lange pomlázka’s belagen ze de vrouwen, in ruil voor eieren, snoep en linten.

Heidens
Dit voor buitenstaanders zeer merkwaardige ritueel is een typisch Tsjechische paastraditie. Pasen (in het Tsjechisch: Velikonoce) heeft in het overwegend atheïstische land meer weg van een heidens lentefeest dan van een christelijke hoogtijdag. De symboliek achter het pomlázka-ritueel is de begroeting van de lente en de verjonging van de natuur. De zweepjes, de pomlázky, zijn gemaakt van jonge wilgen- of berkentakken, omdat daarin de kracht van de natuur zou schuilen. Door de meisjes ermee te slaan, dragen de jongens deze kracht aan hen over. De meisjes en vrouwen belonen hen voor deze ‘dienst’ met een ei, een ander uitgesproken lente- en verjongingssymbool. Geen van de vrouwen ervaart het gebruik als vrouwonvriendelijk. Integendeel, een vrouw die op Paasmaandag geen mannen achter zich aan krijgt, is een sneu type. De vrouwen beschouwen het als een compliment als ze vaak met de zweep krijgen. Voor jonge mannen en vrouwen is pomlázka een goed excuus om ongegeneerd te flirten.

De kleine jongens, tot een jaar of veertien, hebben andere belangen. Ze zijn al om acht uur ’s ochtends de deur uit met een flinke mand en een heel grote pomlázka. Samen met zijn vriendjes gaat hij de deuren af om de dorpsvrouwen onder bedreiging met zijn zweep snoep af te troggelen. Na enkele uren keert het joch met een tevreden grijns terug; zijn mand is tot de rand gevuld met chocolade-eieren en ander snoep.

Slemppartijen
Om twaalf uur ’s middags is het plotseling gedaan met de flauwekul. Na twaalven zijn de mannen meestal te bezopen om nog achter de vrouwen aan te zitten, dan moeten ze hun roes uitslapen. Een uitleg die zeer plausibel klinkt voor mensen die wel eens pomlázka hebben meegevierd. De familie zit amper aan het ontbijt of de slivovitsj komt op tafel. Het spul zit in een fles met een verraderlijk klein stickertje waarop het alcoholpercentage staat: 53 procent. Het vermoeden rijst dat pomlázka ook een goed excuus is voor onbegrensde slemppartijen.

Geen opmerkingen: